Perfectie in popmuziek is saai, het zijn de gebreken die identiteit geven. Of je nu oude EQ’s, tapemachines, mengtafels, galmunits, buizencompressors of buizenmicrofoons neemt; voor bijna elk belangrijk studioproces wordt vintage-apparatuur nog steeds als superieur ervaren. Da’s gezien de stand van de techniek en alle moderne ontwikkelingen op z’n minst opmerkelijk te noemen. Wat is nu eigenlijk de reden dat er in de studio nog zoveel gebruik wordt gemaakt van die ruizende en vervormende bakken?
1. De sound van klassieke apparatuur is in ons collectieve bewustzijn gaan zitten. Of je nu een Stratocaster, een Linn- of 808-drumcomputer of een EMT-140 plaatgalm neemt: het geluid ervan is onlosmakelijk verbonden met de grote popklassiekers. Iedere keer als we zo’n geluid horen, zal het voelen als ‘thuiskomen’.
2. Oude apparaten zijn een beproefd recept voor een goed geluid, en geven daardoor vertrouwen aan zowel artiest als producer. Ook als snelheid gewenst is, is het fijn als je blindelings naar een vintageapparaat kunt grijpen; waarschijnlijk zal dat nooit tot slechte resultaat leiden.
”Perfectie in popmuziek is saai, het zijn de gebreken die identiteit geven ”
3. Vintage-apparatuur heeft niet-lineaire afwijkingen. Dat kan een geluid juist net even interessant maken. Perfectie is saai, identiteit is wat popmuziek nu juist zo interessant maakt.
Een goed voorbeeld van een vintage-apparaat dat na 65 jaar (!) eigenlijk alleen nog maar populairder is geworden is de Pultec EQP-1A equalizer.
Pultec EQP-1A
Deze buizen-EQ werd al in 1951 op de markt gebracht. Dat was hetzelfde jaar dat Les Paul door middel van sound-on-sound 24 verschillende instrumenten opnam op een 3-sporen recorder. In tegenstelling tot de meeste moderne EQ’s is de Pultec een passieve EQ. Passieve EQ’s hebben vanwege een afwijkend elektronisch ontwerp een ander klankkarakter dan actieve EQ’s.
Universal Audio Pultec EQP-1A. De linker sectie is voor het laag. Met de middelste sectie kun je hoog boosten, en met de rechter sectie kun je het hoog op drie verschillende frequenties verzwakken.
”Happy birthday, old one!”
De Pultec is nog steeds dé EQ om zo ongeveer elk denkbaar instrument te lijf te gaan. En je kunt EQ-en in grote hoeveelheden, zonder veel negatieve bij-effecten. Deze EQ is ook standaardapparatuur bij masteringstudio’s. Met een laagboost kun je vol, rond en diep dragend laag toevoegen aan bijvoorbeeld bas, bassdrum of de complete mix. Met de hoogboost tover je zijdezacht hoog tevoorschijn in bijvoorbeeld de zang of de totaalmix. Bij deze toepassingen houdt het niet op, want de Pultec is geschikt voor zo’n beetje elk denkbaar instrument of genre: van rock tot elektronisch en van hip-hop tot pop.
Bijzonder is ook dat je basfrequenties tegelijkertijd kunt versterken (boost) en verzwakken (attenuate). Gek genoeg heffen die twee instellingen elkaar niet op zoals bij een 'normale' (actieve) EQ. Hoewel iets minder, zal bij de Pultec het laag nog steeds geboost worden, maar zal er effectief laagmid worden verwijderd! Gehoormatig verplaats je op die manier de focus van het laag naar een lager gelegen gebied. Heel effectief op bassdrum of bas.
De Pultec EQP-1A wordt in software nagebootst door onder andere Universal Audio, de Waves PuigTec EQP1A, de iKMultimedia T-Racks P-EQ 1A, de Softube PE1C, en de Overtone PTC-2A.
Mocht je voor hardware willen gaan dan heeft Warm Audio een goede en voordelige optie: de EQP-WA.
